Waar is God?

Lange tijd heb ik me er niet mee bezig gehouden, met het geloof bedoel ik. Geloof was iets voor oude mensen die niet hebben kunnen genieten van de verlichting die mijn generatie mocht ervaren. Geloof in iets dat je niet kan zien was onzin. Met veel verbazing zag ik mensen gehuld in zwarte kleding op zondagmorgen met het hele gezin naar de kerk lopen en kon mij niet voorstellen dat ik ooit een van hen was. Het geloof was op een bepaald moment uit mijn leven verdwenen. Niet echt over nagedacht, niet bewust tegen aangeschopt, geen enorme frustaties aan over gehouden. Het was er niet meer. Alsof het er nooit was geweest. God negeerde mij en ik hem.

Telkens weer word ik geconfronteerd met mensen die zich hebben moeten ontworstelen aan de greep van de kerk. Aan de repressie van de omgeving, de geestelijke druk, chantage door hun ouders. Bewust gingen ze de strijd aan met de God van hun jeugd. Verbaasd lees ik over ruzies, schreeuwende ouders en afkeurende buren. De dominee die wanhopig probeerde om de schaapjes bij de kudde te houden. Het is allemaal aan me voorbij gegaan.

Boeken vol met tenhemelschreiende verhalen van gefrustreerde agnosten in spe, klaagzangen over geloofsfanatici, godsdienst waanzinnigen en gekwetste teergevoelige. Zoals elke moordenaar een slechte jeugd móet hebben gehad, geslagen is of zwaar mishandeld, zo móet elke schrijver diep in het geloof hebben gezeten. Althans, zo schijnt het … Gerard van het Reve, Maarten het Hart, Norman Mailer. Zonder de worsteling met het geloof waren ze niet geworden tot de schrijvers die ze zijn of geweest zijn. De rode draad is de opgelegde keuze. Het gebrek aan vrijheid om te geloven wat ze zelf wilden. De absolute keuze vrijheid van het individu. Ook om niet te geloven. Maar juist bij het laatste, de keuze om niet te geloven, zet ik mijn vraagtekens. De stellingname tegen iets, hoeft geen ontkenning in te houden. Er veranderd immers niets. God bestaat niet want je kan hem geen hand geven, hij zit ‘s-morgens niet in de bus.

Ik zit de trein, voor het eerst sinds jaren, en sluit me af van de wereld door de Iphone aan te zetten. De shuffle gekozen om te laten verrassen met een mp3 uit de krochten van 32 gig aan muziek. Joan Osbourne fluistert in mijn oor:

If God had a name, what would it be
And would you call it to his face
If you were faced with him in all his glory
What would you ask if you had just one question
And yeah yeah God is great yeah yeah God is good
yeah yeah yeah yeah yeah

Er is veel nodig om een mens aan het denken te zetten. Denken, en vooral overdenken waarom ik de gedachte aan God volledig heb genegeerd. Zoals onze ouders en voorouders klakkeloos aannamen dat God bestaat, zo heb ik als vanzelfsprekend aangenomen dat God een fabeltje is. Een ondoordachte stellingname en een belediging van de ratio.

De gedachte aan een Schepper, een poppenspeler die aan alle touwtjes trekt is aantrekkelijk. Als je de redenatie ver genoeg door trekt ben je zelf nergens voor verantwoordelijk, alles is tenslotte voorbeschikt nietwaar? De mens wikt, maar God beschikt. In mijn über individuele persoonlijkheid is dit een stellingname die me direct aan het twijfelen zet. Met dit argument in het achterhoofd zijn talloze misdaden gepleegd, oorlogen gevoerd en bevolkingsgroepen uitgemoord. De regie over goed en kwaad uit handen geven aan een entiteit die ik niet recht in de ogen kan kijken of om opheldering kan verzoeken via een e-mail staat me tegen.

Begrijp me goed, ik ben geen filosoof, geen intellectueel of rechtsgeleerde. Ik ben slechts één van talloos veel miljoenen die op zeker moment in het leven tot de conclusie komt dat de antwoorden op zijn.  Dat de evolutietheorie slechts verklaart wat geworden is uit niets, zoals deze tekst het gevolg is van een idee, en een kind het vervolg op liefde, wat in zekere zin ook een idee is.

Bestaat God? En is één God wel voldoende? Is het niet noodzakelijk omwille van de onpartijdigheid een hele reeks opperwezens aan te stellen? Met ‘De God’ als voorzitter desnoods? Leuke gedachte die in de Griekse mythologie uitgebreid is onderzocht en die ons een antwoord probeert te geven op de fundamentele vraag, de kernvraag die volgens mij ten grondslag ligt aan de hele Godsvraag: wat als ik doodga? Een zuiver egoïstische vraag en de meest essentiële die een mens zichzelf zal stellen. Is er leven na de dood? Kom ik in de Hemel, is er een hel of stopt het gewoon. Is de filosofie een antwoord op het seculiere leven?

Als nakomelingen en roem, nageslacht en heldenmoed ons niet in staat stellen om de dood met meer onbewogenheid tegemoet te treden en het goede leven niet echt voor ons toegankelijk maken, tot welke wijsheid moeten wij ons dan wenden?  Overigens is de mens het enige levende wezen dat zich ten volle bewust is van het feit dat het leven eindig is, dieren vertonen soms gedrag dat lijkt op angst voor de dood, kruipen weg, maar zoals recent onderzoek beweert, is dit om niet lastig te worden gevallen door aaseters en ander tuig.

Nadenken over God schijn je niet alleen af te kunnen. Talloze ‘geleerden’ en wetenschappers, priesters en dominees reppen zich naar de twijfelaar om hem te voorzien van rotsvaste adviezen en granietzuivere overtuigingen. Je te bestoken met de enige waarheid en het ware woord. Filosofen en humanisten sloven zich uit om je van het tegendeel te overtuigen. Wetenschappers presenteren theorieën die zo ingewikkeld zijn dat zelfs God ze niet had kunnen bedenken. Zoals een dichter ooit zei nadat een taalgeleerde zijn gedicht had geanalyseerd: ‘God, ik wist niet dat er zoveel in zat … ‘

Of zou Willen Kloos toch gelijk hebben toen hij schreef:  ‘Ik ben een God in ‘t diepst van mijn gedachten …’