Zelf Schrijver Worden. Eerste bedrijf.

Volgens Gerard Reve.

Ik heb een boekje aangeschaft. Op het eerste gezicht de zoveelste poging van een beroemd schrijver om wat bij te verdienen.

Zelf Schrijver Worden. Waarom alle woorden met een kapitaal beginnen ontgaat me. Natuurlijk, aan het begin van de zin moet men wel, en Schrijver, wel. God wordt toch ook met een hoofdletter geschreven? Maar Worden …

Het stofomslag toont een romantische weergave van het gereedschap, ik veronderstel het door de vormgever gedroomde gereedschap van de schrijver. Een kroontjespen, twee gesloten inktpotten – Gerard Reve is overleden in 2006  – des schrijvers bril en een kurkentrekker. Het gedeeltelijk beschreven papier is kennelijk vochtig geworden want toont kreukelig en gevlekt …

Een bijzonder boekje. Volgens de tekst aan de binnenzijde van het stofomslag ‘In een aantal korte inleidingen, verslagen van vier lezingen die Reve hield ter afsluiting van zijn leeropdracht als gastschrijver aan de Leidse Letteren faculteit zet hij zijn theorie uiteen over religie, kunst en literatuur.’ Hij stelt Kunst aan Religie gelijk, veroordeeld een hele generatie kunstenaars en sluit af met een gebed.

Weergaloos. Emotioneel ook trouwens, want na het lezen van zijn laatste woorden en ik citeer ‘Moge Gods genade  en Troost, door zijn Zoon en Zijn Moeder, zijn met U en met allen die U lief zijn. Ik dank U.’  liepen de tranen mij over de wangen. Waarom? Ik heb niet het minste vermoeden, wat een abjecte leugen is natuurlijk. Maar om nu al te snotterig over te komen. Nee! Dat is zeker niet mijn bedoeling! Emotie is voor kleine kinderen, vrouwen en Fransen.

Laat ik in mijn eigen, onbeholpen, woorden eens samenvatten wat Reve met ons voorhad toen hij deze lezingen gaf. ‚Zelf Schrijver Worden’ Is het mogelijk om in zo’n korte periode jezelf te schrijver om te scholen?

Natuurlijk niet en dat zal ook vast niet de bedoeling van het betoog zijn geweest. Het is een leerzame, zelfs waardevolle poging om een indeling te maken van de noodzakelijke ingrediënten van, het lijkt wel soep, proza. Reve ziet vier zuilen. Let wel! De verzuiling is in 1985 nog niet verdwenen. Slechts een klein deel van Nederland schreeuwde van wel, maar ach, die schreeuwen altijd en worden door 90% van de Nederlanders niet serieus genomen. Vier zuilen dus.

Waarom vier? Ik neem klakkeloos zijn uitleg over, negeer de diepere gedachten en citeer: ‚Het is een mooi getal’ Laat ik aanvullen dat een behoorlijk vormgegeven tafel vier poten heeft, er vier seizoenen zijn,  het getal van het leven is vier en, hier spreekt Reve, het kruis vier uiteinden heeft. Elke indeling blijft een fictie, want men trekt uit elkaar wat organisch een onlosmakelijke eenheid is, of althans behoort te zijn.

De eerste zuil noemt hij Conceptie. Talent is een onderdeel maar zeker niet de enige component van deze poot. Conceptie ziet hij als een onvrije zuil. Je hebt het of niet. De tweede zuil is de Compositie, een vrije zuil. Hier valt aan te sleutelen net zoals aan de vierde zuil Het Woordgebruik. De derde zuil, Stijl, is weer zoiets dat God je toebedacht heeft of niet. In dit tijdperk van plaatjes en visuele indoctrinatie zal ik hen die hier behoefte aan hebben verwennen met een grafiek. Dan wordt ook hen het meeste zo niet alles duidelijk!

Zo. De kop is eraf. In de volgende bedrijven gaat Gerard dieper in op de vier zuilen en zal ik deze aan U voorleggen.

DAGSLUITING

Eigenlijk geloof ik niets,
en twijfel ik aan alles, zelfs aan U.
Maar soms, wanneer ik denk dat Gij waarachtig leeft,
dan denk ik, dat Gij Liefde zijt, en eenzaam,
en dat, in dezelfde wanhoop, Gij mij zoekt
zoals ik U.
——————————————
uit: ‘Nader tot u’, “Geestelijke Liederen”
Verzamelde Gedichten, Bezige Bij 2001

Gerard Reve